Бразилире маунтинбайк енӗпе ӑмӑрту ҫурла уйӑхӗн 20-мӗшӗнче иртнӗ. Унта Патӑрьел районӗнчи Нӑрваш Шӑхаль ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Ирина Калентьева хутшӑннӑ.
Букмейкерсен танлаштарӑмӗнче Ирина Калентьева 4-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Рио-де-Жанейрӑра вӑл малти вырӑна тухайман. Ӑмӑртура Швеци спортсменки Йенни Риссведс финиша малтан ҫитнӗ. Унтан Польшӑри Майя Влощовская килнӗ. Виҫҫӗмӗш вырӑна Канадӑри Катрин Пендрел йышӑннӑ.
Ирина Калентьева финиша 17-мӗш ҫеҫ ҫитнӗ. Пӗтӗмпе медальсемшӗн 30 велочупуҫӑ кӗрешнӗ. Ирина дистанцие 1:36:54 кӑтартупа вӗҫленӗ.
Чӑваш Республикинчи Патӑрьел ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ятне-сумне тӗнчене кӑларнӑ Геннадий Айхин ӗнер черетлӗ ҫуралнӑ кунӗ пулчӗ. Вулавӑшсем ку куна палӑртмасӑр хӑвармарӗҫех пулӗ. Анчах сӑмахӑм ятлӑ-сумлӑ ҫынсене асра камсем тытни, камсем манӑҫа кӑларни пирки мар. Ҫӗтӗк кӗнеке ҫинчен. Ҫӗтӗк кӗнеке малашлӑха ҫул уҫнипе уҫманни пирки.
«Геннадий Айхи ҫуралнӑ кун паян», — тесе ҫырнӑ ӗнер Фейсбукри хӑйӗн странцинче Марина Карягина тележурналист, драматург, сӑвӑҫ. «Ун сӑввисене кӗлӗ пек вулатӑп», — пысӑка хурса хаклать ентешне М. Карягина.
Ҫапла, тепӗр ҫыннӑн ӗҫӗсене кӗлӗ пек вулатӑн. Антӑхса каясла шӗкӗлченӗ май кашнинчех мӗн те пулин ҫӗннине тупатӑн. Ҫӗннине пулмасан та: «Ҫакӑн пек ҫавӑрттарса калайнӑ», — тесе тӗлӗнетӗн, чуна витернӗ вырӑнсене кӑранташпа паллӑ тӑватӑн е блокнота ҫырса хуратӑн.
Хам пирки каласан, хӑй вӑхӑтӗнче эпӗ Геннадий Волков этнопедагогӑн кӗнекисенчен пӗрне ҫавӑн пек чыхӑнса та антӑхса вуланӑччӗ. Ун чух, йӑнӑшмастӑп пулсан, вунпӗрмӗш класра вӗренеттӗм. (Ҫак самантра тем пекех шырарӑм пулин те, алла лекмерӗ ҫав кӗнеке.
Тӑван республикӑмӑрӑн уй-хирӗнче вырма малалла пырать. ЧР Ял хуҫалӑх министерстви ӗнерхи кун тӗлне пухнӑ цифрӑсене ӗненсен, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 186,7 пин гектар ҫинчен 455,9 пин тонна ҫапса тӗшӗленӗ. Ҫапла вара хресчен ака лаптӑкӗн 64,5 процентне вырса илме ӗлкӗрнӗ. Патӑрьел, Комсомольски, Елчӗк районӗсенче тӗштырӑна 80 процент ытла вырнӑ.
Кашни гектартан тухакан вӑтам тухӑҫ кӑҫал пӗлтӗрхинчен пысӑкрах: хальлӗхе 24,4 центнера ларса пырать (пӗлтӗрхи кӑтарту — 20,6 ц). Вӑрнар районӗнче тухӑҫ вӑтамран 30,1 центнер тухать.
Тепӗр хуҫалӑхсенче ир пулакан ҫӗрулми кӑлараҫҫӗ, пахчаҫимӗҫ ҫинче ӗҫлеҫҫӗ.
Кӗрхисем валли Ҫӗмӗрле, Йӗпреҫ районсенче планпа пӑхнинчен ытла лаптӑк ҫӗр сухаласа хатӗрленӗ. 11 районта кӗрхисене акаҫҫӗ. Хальлӗхе 2 пине гектар ҫитнӗ.
Елчӗк районӗнчи тӗп вулавӑш Раҫҫей кинематографӗнче палӑрнӑ Чӑваш Ен ҫыннисен списокне хатӗрленӗ. Унпа паллашма сире те кӑсӑклӑ пулӗ тетпӗр.
Иоаким Максимов-Кошкинский: чӑваш театрне пуҫарса яраканӗ, пӗрремӗш чӑваш фильмӗсене ӳкерекенӗ, актер, режиссер, драматург, ЧАССР халӑх артисчӗ. Иван Яковлев ентешӗ. Раҫҫей шайӗнчи фильмсенче вылянӑ: «Романтики», «Алмазы», «Алитет уходит в горы». Сӑмах май, Иоаким Степанович ӳкернӗ картинӑсене хӑй вӑхӑтӗнче чикӗ леш енче те хапӑлласа йышӑннӑ.
Тани Юн: И.С.Максимов-Кошкинский мӑшӑрӗ. Чӑвашсен пӗрремӗш киноактриси, Раҫҫей шайӗнчи ӗҫӗ: «Атӑлҫи пӑлхавҫисем».
Петр Вельяминов: РСФСР халӑх артисчӗ. «Унӑн сумне эпир »харпӑрлӑха« илни, тен, тӗрӗсех мар, ҫапах та...», — теҫҫӗ вулавӑш ӗҫченӗсем. Вӑл 1926 ҫулта Мускавра ҫуралнӑ. 1943-1952 ҫулсенче ӑна репрессиленӗ. 60-мӗш ҫулсенче Дзержинск, Новочеркасск, Иваново, театрӗсенче вылянӑ, ҫав шутра пӗр хушӑ Шупашкарти Вырӑс драма театрӗнче ӗҫленӗ. Чи паллӑ ӗҫӗсем: «Тени исчезают в полдень», «Вечный зов», «Повесть о человеческом сердце», «Пираты ХХ века»…
Станислав Садальский: Чӑваш Ен, Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артисчӗ, Грузи халӑх артисчӗ Станислав Садальский Патӗрьел районӗнчи Шӑнкӑртам ялӗнче учительсен ҫемйинче 1951 ҫулта ҫуралнӑ.
Ҫурла уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи Вӑрманкас Кӗҫтемӗр ялӗ ҫывӑхӗнче авари пулнӑ. «Киа Рио» урапа фурӑпа ҫапӑннӑ.
Суранланнисене, виҫӗ ҫынна, пульницӑна илсе ҫитернӗ. Шел те, вӗсенчен пӗри ҫурлан 10-мӗшӗнче реанимацире вилнӗ. Вӑл – ҫамрӑк арҫын, авланма хатӗрленнӗ. Унӑн савни юлнӑ.
Юратакан ҫынсем туя хатӗрленнӗ: фотограф, тамада саккас панӑ. Анчах вӗсене шӑпа пӗрлешме пӳрмен.
Ҫав кун каччӑ ашшӗпе Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртам ялне кайма тухнӑ. Халӗ ашшӗ йывӑр сурансемпе пульницӑра выртать. Ывӑлӗ полицире оперуполномоченнӑйра ӗҫленӗ.
Ҫамрӑкскерпе паян Шӑнкӑртам ялӗнче сывпуллашаҫҫӗ.
Чӑваш тумӗ тӑхӑннӑ ача сӑнне Сербире тухса тӑракан «Туркчем» (чӑв. Манӑн тӗрӗк чӗлхи) журнал хуплашкине кӑларнӑ. Ку чыс Патӑрьел районӗнчи Турханта пурӑнакан хӗрачана тивӗҫнӗ. 4-мӗш класра вӗренекенскере Катя Маштакова тесе чӗнеҫҫӗ.
Тӑван халӑхӑмӑрӑн наци тумне тӑхӑннӑ ҫак ачана X Пӗтӗм тӗнчери Кокель пленэрӗ вӑхӑтӗнче темиҫе художник та ӳкернӗ. Ӗҫсенчен пӗрне Самар художникӗ Владимир Башкиров пурнӑҫланӑ. Пленэр хыҫҫӑн темиҫе эрнерен ҫавна Сербинче ачасем валли турккӑлла тухса тӑракан журналта хуплашка туса пичетленӗ.
Владимир Башкиров ӗҫӗ пирки «Туркчем» журнал тӗп редакторне Марина Карягина тележурналист, поэт, драматург пӗлтернӗ. Ача-пӑча валли ҫырнӑ сӑвӑ ярӑмӗшӗн Марина унччен журнал лауреачӗ пулнӑ.
Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртамри тӗп стадионта ӗнер Республикӑри ача-пӑча сабантуйӗ иртнӗ. Ӑна Чӑваш Енри мӑсӑльмансен тӗн управленийӗ йӗркеленӗ.
Уяв ячӗпе саламлакансен хушшинче Патӑрьел район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Рудольф Селиванов, Альбир хазрат Крганов муфти тата ыттисем пулнӑ. Уява республикӑри культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов та ҫитнӗ.
Республика кунне тата Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа Шупашкарта «Ача-пӑча Акатуйӗ» фестиваль-конкурс иртессине эпир пӗлтернӗччӗ. Ӑна ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Шупашкарти А.Г. Николаев ячӗллӗ паркра йӗркеленӗччӗ. Уяв программине чӑваш юррин тата ташшин конкурсне, «Ӗҫ ҫыннине мухтатпӑр» ӳкерчӗксен конкурссене, «Шупашкар хула паттӑрӗ» ятпа 9–10 ҫулти арҫын ачасем хушшинче вӑй виҫмелли ӑмӑртӑва тата ыттине кӗртнӗччӗ.
Шупашкарта маунтинбайк центрӗ уҫӑлсан Раҫҫей чемпионачӗ старт илнӗ. Спортсменсем кросс-кантри дисциплинӑра ӑмӑртнӑ.
Чӑваш велочупуҫи Ирина Калентьева, Патӑрьел районӗнчи Нӑрваш Шӑхаль ялӗнче ҫуралса ӳснӗскер, чемпион ятне 13-мӗш хут тивӗҫнӗ. Ирина Пекинра иртнӗ Олимп вӑййисен призерӗ те.
Спортсменка Чӑвашра маунтинбайк центрӗ уҫӑлнӑшӑн савӑнать. Унччен вӗсем путвалта тренировкӑсем ирттернӗ.
Хӗрарӑмсен «элитинче» 19 спортсменка тупӑшнӑ. Пирвайхи 150 метрта ҫеҫ пурте пӗр тан пынӑ. Кайран Ирина Калентьева мала кайнӑ. Вӑл 5 ҫаврӑма 1 сехет те 17 минутра парӑнтарнӑ. Финиша пуринчен те малтан, самай маларах, ҫитнӗ.
Арҫынсен йышӗнче вара Тимофей Иванов пӗрремӗш пулнӑ. Тупӑшу вӗҫленнӗ кӑна — Пӗтӗм тӗнчери Олимп комитечӗ Раҫҫей спортсменӗсене Олимп вӑййисене хутшӑнма ирӗк панине пӗлнӗ. Мӗн тери савӑнӑҫ пулнӑ ку вӗсемшӗн.
Олимпиадӑра кросс-кантри дисциплинӑра хӗрарӑмсем – ҫурлан 20-мӗшӗнче, арҫынсем 21-мӗшӗнче тупӑшӗҫ.
Тепӗр ҫынсен хушаматне калатӑн та вӑл кам пулнине, ӑҫта ӗҫленине асӑнма та кирлӗ мар. Шӑпах ҫавӑн пек тӗлӗнсе каймалла ятлӑ-сумлӑ ҫын вӑл Владимир Чекушкин.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн профессорӗ, Чӑваш Республикин тата Раҫҫей Федерацийӗн культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, философи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ пулнисене асӑнса кайни тепӗр ҫынпа паллаштарнӑ чух пӗлтерӗшлӗ-ха. Владимир Чекушкин ҫинчен каланӑ чух халӑха ку ятсем ним тумах та кирлӗ мар. Ӑна ҫынсем хисеплӗ ятсемсӗрех юратаҫҫӗ, сума сӑваҫҫӗ. Унӑн «Вӗҫ, вӗҫ, куккук» юррине вӑтам тата аслӑ ӑрурисем кӑна мар, ҫамрӑкраххисем те пӗлеҫҫӗ.
Патӑрьел районӗнчи Хирти Шӑхаль ялӗнче ҫуралнӑскер хӑй ӗмӗрӗнче чӑваш халӑхӗн миҫе юррине шӑрантарман пулӗ! Унсӑр пуҫне миҫе халӑх чӗлхипе юрламан-ши вӑл?
Хӑйне чысланисене вӑл пурне те пӗр пек хисеплесе йышӑнать: пысӑк тӳре-шара аллинчен лекнӗ парне-и е вӗренекенӗсемпе пӗр ял ҫыннисенчен-и. Тен, ҫавӑнпа та юратать пулӗ ӑна халӑх. Мӗнех, вӗҫ, вӗҫ, куккук, тӑхӑрвунна ҫитиччен те; ҫӗртен те ирт, куккук.
Республикӑри 17 районта кӗрхи тыр-пула пухма тухнӑ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, чи малтан вырмана кӑнтӑр енчи районсем тухаҫҫӗ. Кӑҫал вара Ҫӗрпӳ районӗ уй-хире чи малтан тухнӑ.
Андрей Хорошавин фермер хуҫалӑхӗнче акмалли лаптӑка ҫулсерен пысӑклатса пыраҫҫӗ. 3800 гектара ҫӗр ҫине тулӑпа ыраш ҫеҫ мар, рапс, йӗтӗн, горчица, хура тул, пӑрҫа, ясмӑк та акнӑ. Йӑлтах хӗвеланӑҫри ҫӗршывсене ӑсатаҫҫӗ вӗсем. Фермер Турципе те ҫыхӑну йӗркелесшӗн.
Хуҫалӑхра тулла республикӑри вӑтам кӑтартуран ытларах пухса илеҫҫӗ. 1 гектартан 30 центнертан кая мар выраҫҫӗ вӗсем. Комбайн пучахсене ҫеҫ вырать, туни хӗл каҫма юлать. Ҫапла ҫӗре тутлӑлантарасшӑн.
Ҫӗрпӳ районӗнчи 6 хуҫалӑх вырмана тухнӑ. Хальлӗхе 380 гектар ҫинчен пухса кӗртнӗ, 930 тонна тырӑ ҫапнӑ. Ҫанталӑк парсан вӗсем икӗ эрнере ӗҫе вӗҫлесшӗн.
Хальлӗхе республикӑра 2 пин ытла гектар ҫинчен тыр-пул пухса кӗртнӗ. Вӑтамран 1 гектартан 27 центнер туса илеҫҫӗ. Чи пысӑк кӑтарту хальлӗхе Патӑрьел районӗнче. Вӗсем 1 гектартан 44 центнер тырӑ туса илеҫҫӗ.
-2.7 °C